Amok Koşucusu - STEFAN ZWEIG

Amok Koşucusu, Stefan Zweig'ın okuduğum üçüncü kitabı. Neden ısrarla Stefan Zweig diye sorarsanız, sanırım, yaşam öyküsünden etkilendiğim için, diyebilirim. O'nun; hayatını kendi kararı ile sonlandırışı ve bu sona eşini de beraberinde sürüklemesi, beni çok etkiledi. Yazarın kitaplarında; ölümün, intiharın, insanın kendi yaşamına son verecek raddeye gelişindeki ruh hezeyanlarının izlerini aramaktayım. 

İyi edebiyatçıların, gerçekte "iyi" olmalarının gerisinde, yetenek, eğitim v.b. kriterlerin yanında hayat hikayeleri de etkilidir, kanımca. Bu nedenle, çoğu kez yazdıklarından keyif aldığım eser sahiplerinin, hayat hikayeleri de merakımı uyandırır. Hele ki o hikayeler sıra dışı ise, yazarı keşfetmek, o farklı hayatı yaşamanın ona kattıklarını ya da hayatı farklılaştırmasına neden olan karakterini çözümleyebilmek adına, yazdıklarını ısrarla okur, satır aralarına saklanmış anlamları bulmaya çabalarım. 

Stefan Zwieg, kendi öz vatanından uzakta, Güney Amerika'da, dünyanın gidişatından umutsuz, kendi hayatını kaybetmiş bir ruh hali içerisinde, eşi ile birlikte intihar etmiştir. Yazarın "Satranç" isimli kitabını okurken, yaşamındaki bu ayrıntıdan habersizdim.  Ancak, sonraki ikinci ve üçüncü kitaplarını bu gerçeği bilerek ve buradan yola çıkıp, ölümü, intiharı ve insanı bile isteye ölüme götüren o ruh halini anlamaya çabaladım. Ve Amok Koşucusu'nda bu izleri buldum.

Kitap; yedi ayrı hikayeden oluşmakta ve her bir hikaye okuyucuyu ayrı yollardan ölüme ulaştırmakta.

Bir Çöküşün Öyküsü'nde, ölümünü bir tiyatro sahnesi gibi evindeki davetlilerin önünde sahneyelen, konuklarına ölüm tarihini veren bir kadının, misafirlerin inanmayan, alaycı gülümseyişlerine inat, kendi intiharını gerçekleştirmesine tanık oluruz. Bu vurucu darbe geride kalanları ne kadar sarsacaktır. Kadının hayatına son vermesi onu unutulmaz kılmış mıdır ? Öldüğüne değmiş midir ? Kararı okuyucu verecektir.

Madalya'da; vatanı uğruna bir ömür mücadele etmiş bir askerin, günün birinde ,kendi vatanı için bir düşman addedilerek, kör kurşuna hedef olması hikaye edilir. Bir ömür ne uğruna yaşanmış, nasıl sonlanmıştır ? 

Bezginlik ; amacını yitirmiş bir hayatı sürdürmekten bezmiş bir gencin, çareyi ölümde buluşudur. Umudun yaşı var mıdır? Umutsuzluk yaşlılığa mı yaraşır ? Gençlik ve umutsuzluk yan yana olabilir mi ?

Amok Koşucusu, kitaba adını veren ve kitaptaki en uzun hikaye. Müthiş sürükleyici, soluksuzca ve en fazla beğenerek okuduğum hikaye diyebilirim. Öncelikle bilmeyenler için -ki bu kitabı okuyana kadar anlamını ben de bilmiyordum. Amok Koşucusu'nun tarifini vermeliyim. 

Amok (gözü kara, hiddetle saldıran ve öldüren) Malezya kültüründe katletmeye yönelik çılgınlık durumunu tanımlar. Bu özel durum altında olan, ister silahla, ister bir araçla suç işleyen, toplu öldürme ya da  yaralamalarda bulunan kişilere Amok Koşucusu adı verilmektedir. (Tanım: Vikipedi'den alıntıdır.)

Hikayede bir kadının peşi sıra Amok Koşucu'su misali öfkeyle, tutkuyla, merakla, hırsla ve gözü karalıkla giden doktorun, bilinmezliklere sürüklenişine tanık oluruz. Aniden ortaya çıkan bu esrarengiz kadının sırrı, ona yardım etme tutkusunu takıntılı hale getiren doktoru perişan eder. Kadına duyduğu aşk mıdır, acıma mı, merak mı tarifini okuyucuya bırakır, Stefan Zwieg. Lakin kadının ölümü ile cansız bedenini dahi takip eden kahramanımız, öğrendiği sırları gizlemek uğruna kadının tabutu ile denizin derinliklerinde yok olmayı dahi göze alacaktır. 

Ay Işığı Sokağı; kitapta beğenmediğim tek hikaye bu oldu. Sonu yok bu hikayenin. Bitirdiğiniz de "eee n'oldu şimdi" diyorsunuz. Yani en azından ben böyle hissettim. Sonu havada asılı kaldı. Bu nedenle burada detaya girmeyeceğim. 

Leporella; Amok Koşucusu'ndan sonra en fazla keyif alarak okuduğum hikaye oldu. Hikayeye benim bir başlık yaratmam istense "Efendi ile Köpeği" adını verirdim, sanırım. Sevgi, öğrenilen bir kavram mıdır? Bence öyledir. Sevgiyi yaşayarak öğrenirsiniz. Eğer gerçekten öğrenmişseniz, sevebilirsiniz. Hiç sevmemiş ve sevilmemişseniz zamanla duygularınız ölür, yaşayan bir makineye dönüşürsünüz. Günün birinde birisi farkında olmadan, o ölü duygularınıza dokunuverir. Daha önce hiç hissetmediğiniz bu duyguları duyumsamanıza sebep olan o kişinin kölesi haline dönüşürsünüz. O kölelik ölümünüze sebep olsa bile.

Leman Gölü Kıyısındaki Olay; kitabın sonuncu ve en kısa hikayesi. Dilini bilmeyen insanlar arasında, vatanına hasret bir adamın tek çıkışı ölümde bulmasının öyküsü. Çok tat verdiğini söyleyemem, ama en azından Ay Işığı Sokağı gibi sonu havada asılı kalmadı.

Farklı yollardan geçip, sonunda ölüme varan bu hikayeleri okumanızı öneririm. Hem okuduğunuz hayatlardan etkilenecek hem de Stefan Zweig'ın ölümle dansını seyredeceksiniz.