Siz De Görme Engelliler İçin Kitap Okuyabilirsiniz...

Kendimi bildim bileli karanlıkta duramam. Çoğu kişi karanlık fobim olduğunu düşünse de asıl korkum kör olmak. Zifiri karanlıkta bir şey görememe durumu bende kör oldum algısına dönüşüyor ve paniklememe neden oluyor. Aslında tüm korkularımızın geçmişe dayanan bir hikayesi var. Benim ki de çocukluğumda geçirdiğim göz ameliyatı sonrası üzerimde kalmış bir korku. 

Oysa ki, benim için bir fobi olan bu gerçeği bire bir yaşayan insanlar var. Onların karanlık dünyalarına bir renk, bir ses olmayı hep arzulamışımdır. Hepimizin bu konuda yapabileceği bir şeyler vardır mutlaka.  Ben ,okuduğum kitaplardan birini onlarla paylaşmak istedim. Hiç tanımadığınız birilerine sesinizin ulaşması, kitaptaki hikayenin sizin sesiniz vasıtasıyla birilerinin zihninde canlanacak olması, hem heyecan verici hem de mutluluk. 

Ancak; bir kitap nasıl seslendirilir, bunun kuralları nelerdir, seslendirilen kitabı nasıl ilgili kurumlara iletebilirim, bu konularda hiç bir fikrim yoktu. İnternette konu ile ilgili yaptığım araştırmalar sonunda "Boğaziçi Üniversitesi Görme  Engelliler Teknoloji ve Eğitim Laboratuvarı GETEM"i keşfettim. Tüm sorularıma da bu adreste yanıt buldum. 

Kitap seslendirmeyi düşünüp de nereden başlayacağını bilemeyenler ya da bu yazıyı okuduktan sonra, "neden olmasın, ben de bir kitap seslendirebilirim" diyecekler için, kitap okuma yolculuğumu sizinle de paylaşmak istedim.

Kitap seslendirmek için illaki seslendirme kabinlerinde bulunmanız gerekmiyor. Sessiz bir oda, bir bilgisayar ve kulaklıklı bir mikrofona sahip olmanız yeterli. GETEM ana sayfasında, "Gönüllü Okuyucu Olmak İstiyorum" linkine tıkladığınızda; seslendirme kuralları, sesinizi nasıl ve hangi program ile kayda alacağınız, oluşturduğunuz ses kayıt dosyalarını GETEM'e nasıl ulaştırabileceğinize dair detaylı dökümanlar ve videolara ulaşmanız mümkün.

İlk yapmanız gereken ses kayıt programı "Audacity" i bilgisayarınıza indirmek. Bu; ücretsiz, kurulumu ve kullanımı çok kolay bir program. Programın nasıl kullanılacağına dair detaylı video anlatımı da GETEM'de mevcut. 

Daha sonra kütüphanenizden seçtiğiniz herhangi bir kitaptan 5 dakikalık bir pasajı seslendirerek, bu program aracılığı ile bir deneme kaydı gerçekletiriyorsunuz. Ve bu kayda AdınızSoyadınız.mp3 şeklinde bir isim veriyorsunuz. Oluşturduğunuz bu deneme kaydını da kendinizi kısaca tanıtarak, gönüllü okuyucu olmak istediğinizi de belirterek, getembilgi@gmail.com adresine gönderiyorsunuz. 

Kitap seslendirmek için mutlaka çok iyi bir diksiyonunuzun olması, seslendirdiğiniz kitabı teatral bir şekilde okumanız gerekmiyor. Anlaşılır, doğal ses tonunuz ile, ne çok hızlı, ne çok yavaş bir şekilde okumanız yeterli. Tabi ki ses kaydındaki ses kaliteniz de önemli, cızırtılı, çok kısık vb. olmamalı. GETEM deneme kaydınızı tüm bu kriterleri göz önüne alarak değerlendiriyor. Uygun bulması durumunda da kitap seslendirebileceğinizi belirten, ekinde yine seslendirme ile ilgili bilgileri ihtiva eden ve sizden hangi kitabı seslendireceğiniz konusunda bilgi talep eden bir mail ile geri dönüş yapıyor.

Seçtiğiniz kitabın daha önce seslendirilmemiş olması gerekli. Bunun için ya GETEM'in kataloğunda talep edilen, henüz seslendirilmemiş kitaplardan birini seçebilir, ya da kendi kütüphanenizden seçtiğiniz bir kitabı, GETEM kataloğunda araştırıp, eğer yok ise okumayı istediğinizi GETEM'e bildirebilirsiniz. GETEM kitabınızı onayladıktan sonra, okuma için önünüzde üç aylık bir süreniz var. Tabi bu üç ay içinde kitabı bitiremezseniz, ek süre talep etmeniz mümkün. 

Tabi ki kitap seslendirmenin de  belirli kaideleri var. Kitabı, 15-20 dakika uzunlukta ayrımlara bölerek seslendiriyorsunuz. İlk ayrımda; kitabın tanıtımı, yayın evi, yazarı, basım yılı gibi bilgiler veriliyor. Ayrıca kitabın kapak resmini -eğer var ise, kendi sözcükleriniz ile betimlemeniz isteniyor. Bu ilk ayrımda kitabın künyesini oluşturduktan sonra, ayrım2, ayrım3... şeklinde sırayla kayıtlarınızı yaparak kitabı okumayı sürdürüyorsunuz. Her ayrımın başında vurgulayarak ve ayrım sonlarında sayfa numarasını belirterek. Böylece, sizin kitaba ara verdiğinizde, ayracınızı sayfa arasına koymanız gibi, kitabı dinleyenler de nerede kaldıklarını kolayca bulabiliyorlar. Ayrıca dipnotların okunması, yabancı kelimelerin telaffuzu konularında da belirli kurallara uymalısınız. 

Ben Handan Öztürk'ün Mübadil adlı romanını seslendirdim. Kitap, 600 sayfa idi ve takribi 19 saate yakın kayıt yapmam gerekti. Açıkçası, ilk seslendirme için fazla kalın bir kitap seçmiştim ve bu beni biraz zorladı. Ama sizler, daha ince bir kitapla başlayabilirsiniz. Üstelik üç aylık bir süre hiç de az değil.

GETEM Türkiye'deki diğer görme engelli kütüphaneleri ile koordineli çalışıyor. Yani GETEM için seslendirdiğiniz kitap, diğer kütüphanelere de ulaşmış oluyor. Böylece kitap çok sayıda kişiye erişebiliyor. 

İllaki edebi bir eseri değil, akademik bir yayını ya da bir ders kitabını da seslendirebilirsiniz. 

Engelleri kaldırmak için, biraz zaman ve emek harcamaya değmez mi?