Kitabın Kapağındaki Efsunlu Kadın Kim?

Kırmızı Saçlı Kadın - ORHAN PAMUK

Orhan Pamuk'un son kitabı Kırmızı Saçlı Kadın'ın sayfalarında kaybolmadan önce, kitabın kapağını süsleyen efsunlu kadının hikayesini öğrenmek ister misiniz? 

Solgun bir mizaç, hüzünlü bakışlar, keder yüklü bir duruşa inat coşkuyla dalgalanan saçlar; ismi Elizabeth Siddal. 1800'lü yıllar, bir şapka dükkanında tezgahtardır , Siddal. Ancak yüzünün ifadesi öyle dikkat  çekicidir ki, bu durum fark edilmesine sebep olur ve ressamlara modellik yapmaya başlar. Bu ressamlardan biri de Dante Gabriel Rosetti'dir. Rosetti ile Siddal arasındaki ressam modellik ilişkisi, zamanla aşka dönüşür ve evlenirler. 

Elizabeth Siddal daha önce, bir ressama yaptığı modellik sırasında uzun süre suda kalmış, bu nedenle zatürre olmuştur. Daha sonrasında bir türlü iyileşememiştir. Bu nedenle hep solgun, bitkin, hastalıklıdır ve dinmek bilmeyen ağrıları ile ızdırap çekmektedir. Kocası ressam Rosetti ise karısına duyduğu aşk ile şair olmuş, O'na şiirler yazmaya başlamıştır. Ancak Elizabeth Siddal ağrıların verdiği ızdıraba daha fazla dayanamayıp, gereğinden fazla afyon alarak, intihar eder. Siddal'ın ölümü üzerine Dante Gabriel Rosetti karısına yazdığı şiirleri tek tek saçlarına dolayarak, O'nu o şekilde toprağa verir. Yedi yıl sonra ise  özel bir izinle Elizabeth Siaddal'ın mezarını açtıracak ve o şiirleri alarak, kitap haline getirecektir.

Dante Gabriel Rosetti

İşte Kırmızı Saçlı Kadın'ın kapağını süsleyen resim, Dante Gabriel Rosetti'nin "queen of hearts" ismini verdiği ve eşi Elizabeth Siddal'in modelliğinde somutlaşan, değerli eseridir. 

Tabi resmin orjinalinde kitap kapağındaki gibi bir yırtık izi yoktur. Bu izin sırrı da Orhan Pamuk 'un hikayesinde saklıdır. 

Bu uzun girizgahtan sonra kitabın içeriğine geçebiliriz. Eğer kitabı henüz okumadıysanız, başlamadan önce size tavsiyem, Sofokles tarafından yazılan Yunan Tragedyası Kral Oidipus ve Firdevsi'nin Şehname isimli destanında geçen Rüstem ve Sührab'ın hikayelerini internetten şöyle bir araştırıp, içeriği hakkında bilgi edinmenizdir. Zira roman karakterlerinin birbirleri ile ilişkileri tamamen bu hikayeler baz alınarak şekillendirilmiş. Nitekim hikaye kurgusunun içinde de sık sık sözünü ettiğim destan ve tragedya hatırlatılmakta. 

Tıpkı Beyaz Kale adlı kitabında Hoca ve Köle üzerinden Doğu- Batı karşılaştırması yaptığı gibi, bu eserinde de aynı sentezi, baba otoritesi üzerinden yapmakta  Orhan Pamuk. Doğunun otoriter baba figürü oğlunu öldürmekte, batıda ise oğullar babalarını. 

Kitap, başlar başlamaz insanı sarıyor. İlk bölümde, ana karakter Cem'in kuyucu çıraklığı üzerinden eski kuyu ustalarının sanatlarını da detaylı olarak irdeliyorsunuz. Suyun izini sürerken, toprağın derinliklerine ilerleyiş sırasındaki heyecanı, tehlikeyi, emeği, zaman zaman çaresizliği görüyor, geçmişte kalmış bu meşakkatli mesleği Orhan Pamuk'un eseri üzerinden yad ediyorsunuz. 

Cem'in kendi babası ile ilişkileri, ustasını baba figürü ile eşleştirmesi, Kırmızı Saçlı Kadın ile tanışması, kendi oğlu ile olan karşılaşması ve tüm bu ilişkiler ağının yukarıda sözü edilen destan ve tragedya bağlamında şekillenmesi üzerine kurulu bir roman.

Romanın sonlarına doğru olay örgüsü, kitabı elinizden bırakamayacağınız derecede heyecanlanıyor. Ve Orhan Pamuk, hikayenin sonunda size öyle bir oyun oynuyor ki, kitabın kapağını kapatırken, "iyi de, bu hikayeyi bana kim anlattı?"; diye sorarken buluyorsunuz kendinizi.